Blisko 270 nagrobków zostało uratowanych na Starych Powązkach dzięki dotacjom miasta. Stolica dba o nekropolię, na której pochowano milion osób, a która jest także swoistą galerią rzeźby. Wkrótce ruszy aplikacja mobilna, która ułatwi odnajdywanie grobów.

W 2021 roku dotacja miasta na prace konserwatorskie na Starych Powązkach wyniosła 200 tys. zł, dzięki czemu wyremontowano 14 pomników nagrobnych z XIX i XX wieku.

– Cmentarz Stare Powązki to miejsce wyjątkowe, miejsce pochówku, ale też miejsce -muzeum przepięknych nagrobków, stworzonych przez artystów i rzemieślników. Miejsce gdzie ogniskuje się tożsamość naszego narodu i miasta. Warszawa od wielu lat wspiera Archidiecezję Warszawską, która opiekuje się cmentarzem. Na przestrzeni kilkunastu ostatnich lat dofinansowaliśmy remonty sumą prawie 7 mln zł, tylko w ostatnim roku dzięki wsparciu finansowemu udało nam się wyremontować 14 nagrobków – powiedziała zastępczyni prezydenta Renata Kaznowska.

Na ratowanie dziedzictwa Starych Powązek m.st. Warszawa w latach 2004-2021 przeznaczyło 6 818 336 mln zł. Dzięki dotacjom wyremontowano blisko 270 nagrobków, 7 kaplic i ogrodzenie cmentarza od ulic Ostroroga, Smętnej, Okopowej, Spokojnej, Wawrzyszewskiej i Powązkowskiej, a także najbardziej reprezentacyjną bramę św. Honoraty z 1915 roku, dzieło warszawskiego rzeźbiarza Leopolda Wasilkowskiego. Środki z dotacji miasta oraz z kwesty zaduszkowej organizowanej na cmentarzu (obecnie koordynowanej przez Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa) są głównymi funduszami jakie przeznaczane są na ratowanie nekropolii.

– Współpraca z miastem rozwinęła się szczęśliwie dla Powązek. Każda renowacja składa się trzech części- tej pochodzącej z kwestii, dotacji miasta stołecznego Warszawy i występujemy także o środki do Ministerstwa Kultury. Niektóre remonty są rozłożone na lata – mówił Jerzy Kisielewski ze Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami. Ten cmentarz jest rzeczywiście galerią rzeźby, co podkreślał Jerzy Waldorff, w czasach zaborów, Polacy nie mogli stawiać w Warszawie pomników, znakomici rzeźbiarze tworzyli więc nagrobki – dodał Kisielewski.

Inwentaryzacja grobów

Od 2019 roku poruszanie się i odnajdywanie grobów na olbrzymim terenie 44 hektarów Starych Powązek jest łatwiejsze. Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków zakończyło wtedy inwentaryzację wszystkich obiektów na cmentarzu. – Prowadziliśmy ją wspólnie z kurią i zarządem cmentarza. Podczas projektu wspieraliśmy także zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami we współpracy z Urzędem Pracy. Przez kilka lat zinwentaryzowany został cały cmentarz, wszystkie groby – nie tylko zabytkowe – mówi Michał Krasucki dyrektor Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków. Efekt tej pracy – wyszukiwarka jest dostępna w serwisie mapowym: http://mapa.um.warszawa.pl/ w zakładce Zabytki – Cmentarze.

Nowoczesna aplikacja mobilna i papierowa mapka

Najnowszym narzędziem, które ułatwi poruszanie się po cmentarzu jest aplikacja stworzona przez Fundację Stare Powązki założonej przez Archidiecezję Warszawską. W chwili ufundowania cmentarza pod koniec XVIII wieku na jego terenie nie wyznaczono kwater ani alejek. O miejscu wykopania grobu decydowali krewni zmarłego. Istniejący obecnie system nazewnictwa kwater narastał przez przeszło 150 lat i ma dziś wartość zabytkową. Jednak historyczna numeracja kwater utrudnia odnajdywanie poszczególnych grobów.

– Dzięki danym z inwentaryzacji przeprowadzonej przez Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków stworzono aplikację, która umożliwia znalezienie grobów, spacery tematyczne, poznawanie życiorysów osób pochowanych, a także historię tej warszawskiej nekropolii. Bezpłatna aplikacja wykonana na platformach (w sklepach) Android i iOS będzie dostępna od 29 października – mówił Karol Gądzik z Fundacji Stare Powązki.

Aplikacja ma także nakładkę tyfloinformatyczną dla osób z dysfunkcją wzroku.

W tym roku podczas kwesty w dniach odwiedzania grobów z okazji Wszystkich Świętych i Zaduszek na cmentarzu będzie także dostępna mapka nekropolii w formie drukowanej ulotki. Na planie cmentarza z numerami kwater zaznaczona będzie lokalizacja pomników nagrobnych wyremontowanych z dotacji miasta w 2021 roku oraz ich zdjęcia.

Stare Powązki – Pomnik Historii

Cmentarz na Powązkach ufundowano w 1790 roku. Z biegiem lat stał się miejscem grzebania zamożniejszych i zasłużonych mieszkańców Warszawy. Początkowo nekropolia zajmowała 2,6 ha. Była wielokrotnie powiększana. Obecnie ma powierzchnię 44 ha. Na cmentarzu zostało pochowanych milion osób. Są tu groby wybitnych pisarzy, poetów, uczonych, artystów, lekarzy, prawników, polityków, sportowców, duchownych, przedsiębiorców i  działaczy społecznych. Z myślą o  znamienitych postaciach w 1925 r. utworzono Aleję Zasłużonych. Pierwszym w niej pochowanym był pisarz i  laureat Nagrody Nobla – Władysław Reymont. Stare Powązki, wchodzące w skład zespołu cmentarzy wyznaniowych, w 1965 roku zostały wpisane do rejestru zabytków, a w 2014 roku uznano je za Pomnik Historii.

Stare-Powazki-konferencja-fot.-R.-Motyl