Raport „Transformacja energetyczna w Polsce” prezentuje głosy ekspertów na temat obecnego stanu, największych wyzwań oraz perspektyw rozwoju sektora energetycznego w Polsce. Jako pierwsza tego typu publikacja podejmuje też temat niewystarczalności i nieporównywalności danych, co utrudnia systemowe zarządzanie transformacją energetyczną naszego kraju, z uwzględnieniem zarówno celów emisyjnych UE, jak i kluczowej społecznie kwestii ubóstwa energetycznego.

  • W latach 2015-2023 udział węgla w polskim miksie energetycznym spadł o 24%, jednak w 2023 wynosi nadal 60%.
  • 27% – tyle wyniósł w 2023 r. w Polsce udział OZE w produkcji energii elektrycznej.
  • Za 68% przyrostu mocy zainstalowanej w fotowoltaice odpowiadają prosumeci indywidualni (1,2 mln instalacji) w 2022 r., ale rośnie również liczba odmów przyłączenia do sieci elektroenergetycznej – URE podaje, że większość była spowodowana brakiem warunków technicznych przyłączenia do sieci.

 

Raport „Transformacja energetyczna w Polsce” jest dokumentem holistycznym, opisującym wypracowane przez sektor publiczny i prywatny spojrzenie na zachodzący proces transformacji energetycznej w Polsce. Celem publikacji jest identyfikacja czynników kształtujących transformację w Polsce oraz wspieranie niskoemisyjnych, odnawialnych źródeł energii jako środka do dekarbonizacji polskiej energetyki.

Publikacja omawia m.in. tematy: luki emisyjnej Polski, zjawiska ubóstwa energetycznego oraz transformacji energetycznej z uwzględnieniem zagadnień: energetyki prosumenckiej, poprawy efektywności energetycznej, indywidualnych źródeł ciepła i społeczności energetycznych; a także ciepłownictwa systemowego oraz luki węglowej, a więc transformacji w dużej energetyce.

 

Luka emisyjna Polski

 

Jedną z kluczowych części raportu jest analiza luki emisyjnej. Jak wynika z raportu, brak odpowiednich i porównywalnych danych utrudnia tworzenie efektywnych strategii i polityk mających na celu redukcję emisji i poprawę efektywności energetycznej.

W tej części raport skupia się na czynnikach kształtujących obecny nieład w ewidencji oraz proponuje rozwiązania, które mogą znacząco poprawić kształtowanie precyzyjnych wskaźników transformacji energetycznej, takie jak cyfrowe modele symulacyjne Digital Twin, pozwalające znaleźć optymalną ścieżkę transformacji, uwzględniającą wiele zmiennych i umożliwiającą bardziej precyzyjne planowanie oraz wdrażanie działań transformacji energetycznej. Bez spójnych i aktualnych informacji nie ma bowiem możliwości przeprowadzenia systemowej transformacji w sposób przynoszący wymierne rezultaty gospodarcze, spełniający cele redukcyjne UE i niepozostawiający nikogo w tyle, czyli odpowiednio zajmujący się kwestią ubóstwa energetycznego.

Dostrzega to również Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Jak pisze w słowie wstępnym do raportu Minister Klimatu i Środowiska, Paulina Hennig-Kloska: „Należy również pamiętać, że transformacja energetyczno-klimatyczna nie będzie możliwa bez skutecznego planu działań, który zapewni równowagę pomiędzy bezpieczeństwem energetycznym, ochroną środowiska i efektywnością energetyczną, pozwalając jednocześnie na rozwój gospodarczy, nie obciążając przy tym społeczeństwa nadmiarowymi kosztami. Takim planem jest zaktualizowany Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030″.

Transformacja energetyczna trwa

Transformacja energetyczna naszego kraju trwa – w latach 2015-2023 udział węgla w polskim miksie energetycznym spadł o 24%, choć w 2023 r. wynosi on nadal 60%. To od podejmowanych dziś decyzji zależy, czy dobrze wykorzystamy zieloną energetyczną rewolucję.

Kluczową rolę w procesie odchodzenia od energetyki opartej na węglu pełnią odnawialne źródła energii, w tym fotowoltaika. Liczba prosumentów sukcesywnie rośnie i na koniec marca 2024 wynosiła 1 414 9236. W 2022 r. prosumenci indywidualni odpowiadali za 68% wzrostu mocy zainstalowanej w fotowoltaice. Jednak jednocześnie rośnie również liczba odmów przyłączenia do sieci elektroenergetycznej – URE podaje, że większość z nich była spowodowana brakiem warunków technicznych przyłączenia do sieci. Przykład ten dobrze obrazuje, jak kluczowe jest systemowe podejście i dobre zaplanowanie transformacji we wszystkich obszarach.

Niezbędna współpraca międzysektorowa

Raport „Transformacja energetyczna w Polsce” stanowi również platformę współpracy międzysektorowej. Autorzy raportu podczas premiery publikacji zgodnie podkreślali, że chcą, by za jego pośrednictwem wspólnie wypracowane głosy sektora publicznego, środowiska naukowego oraz biznesu zostały wysłuchane, ponieważ już teraz potrzebujemy szybkiej, sprawnej i sprawiedliwej transformacji energetycznej.

„W obliczu rosnącej potrzeby ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz dążenia do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku, transformacja energetyczna jest kluczowym wyzwaniem i jednocześnie szansą dla polskiej gospodarki. Nasz raport pokazuje,
że mamy solidne podstawy, aby z sukcesem przeprowadzić tę transformację, jednak wymaga to zdecydowanych działań i współpracy wszystkich zainteresowanych stron” – zaznaczył Kamil Wyszkowski, Dyrektor Wykonawczy UN Global Compact Network Poland.

Premiera raportu odbyła się 17 czerwca z udziałem m.in. ministra Krzysztofa Bolesty, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska; prezydentów organizowanych w Polsce Szczytów Klimatycznych ONZ, byłych ministrów środowiska: Michała Kurtyki – Prezydenta COP24, Marcina Korolca – Prezydent COP19, Macieja Nowickiego – Prezydenta COP14, a także Kamila Wyszkowskiego, Dyrektora Wykonawczego UN Global Compact Network Poland, dr hab. inż. Krystiana Szczepańskiego, Dyrektora Instytut Ochrony Środowiska, Małgorzaty Kozak, Dyrektor Departamentu Rozwoju Rynków i Spraw Konsumenckich Urząd Regulacji Energetyki, dr Justyny Glusman, Dyrektorki Fali Renowacji, dr Joanny Remiszewska, ekspertki UN Global Compact Network Poland, członkini Rady Klimatycznej UN GCNP oraz Dariusza Kryczki, eksperta UN Global Compact Network Poland.

Raport „Transformacja energetyczna w Polsce” powstał przy wsparciu European Climate Foundation.

Publikacja dostępna jest na stronie UN Global Compact Network Poland: https://bit.ly/transformacjaenergetycznawpolsce